Hani şu evlerimizden esik etmediğimiz, annelerimizin baş tacı, ellerimizin sultanı olan o beyaz ve mis gibi kokan sabunun nasıl ortaya çıktığını hiç merak ettik mi? Ben merak ettim ve sizler için yazayım dedim😉
Etimolojik açıdan sabun kelimesi. Latince' de "
sapo" "saipo" vb. şekillerde geçmekte olup "
temizlemek" anlamına gelir. Sabun ilk olarak Mezopotamya'da kullanılmaya başlanmıştır. Özellikle iplik ve kumaşların yıkanmasında kullanılmıştır.
Sabun kimyaca yağ asitlerinin sodyum ya da potasyum tuzları olup bitkisel ya da hayvansal yağların sudkostik (NaOH) ve potaskostik (KOH) gibi kuvvetli alkalilerle tepkimesinden elde edilir. Eski Mısır' da çeşitli yağlardan yapılmış sabun ve benzeri malzemeler cilt hastalıklarında ve cildi güzelleştirmede kullanılmıştır. Bu amaçla vücut. kül ile kil karışımından oluşan sabun ile yıkanır, ardından kokulu yağ ile masaj yapılır, daha sonra da tüm vücut sarı renkli aşıboyası ile ovulurdu. Eski Yunan' da ise insanlar sık sık yıkanıyor ama sabun kullanmıyorlardı. Vücutta biriken kirler, çeşitli yağlar sürerek kabartıldıktan sonra kaşağıya benzer bir demir parçası ile deri üzerinden kazınarak uzaklaştırılıyordu.
Türkler yaklaşık olarak 11.yy kadar sabun yerine sulardaki doğal soda, çöven (karanfilgiller familyasından bir ot), saparna (zambakgillerden), sabun otu, süt otu, kaşık otu, kılaya kabuğu, acı ağaç, herdemtaze (yaprakları çay gibi demlenir bir ağaç), tavşankulağı, hint kestanesi vb. gibi saponinli maddeler ve kül kullanmışlardır.
İslam dünyasında Arap yarımadasında en ünlü sabun üretim merkezlerinden biri, Filistin' deki Nablus kenti olup bu amaçla zeytinyağı kullanılmaktaydı. Müslümanlar temizlik malzemesi olarak "sidr" denile ve suda köpüren bir çeşit bitki tozu kullandıkları bilinmektedir.
Osmanlılar' da sabun yapımında kullanılan başlıca malzemeler şunlardır; zeytinyağı, soda, zeytin çekirdeği, kireç, içyağı, sabun madeni, hakşora, kül, kıla ve üşnan, fındık yağı, litron ve daha bir çok madde kullanılmaktadır.
Özellikle son 1 yıldır hayatımızı altüst eden Covid 19 virüsü sudan nefret eden insanları bile günde bilmem kaç kere elini yıkamak zorunda bırakmıştır. Dezenfektanlar, kolonyalar yok satarken hepsinin en üstünde bulunan sabun ise el üstünde tutulmaktadır. Ne diyelim Rabbim bizi sabunsuz bırakmasın.😊
